Trong thời buổi công nghệ tiên tiến, GenAI hay AI tạo sinh nổi bật là một trong những công nghệ được quan tâm nhiều nhất. Từ việc nâng cao hiệu quả và độ chính xác của các hệ thống AI hiện có đến việc mở ra nhiều cơ hội cho lĩnh vực sáng tạo, Generative AI đang tạo nên tiếng vang lớn.
1. AI tạo sinh là gì? Các trường hợp sử dụng của Generative AI
Generative AI (GenAI) hay còn gọi là AI tạo sinh, là công nghệ trí tuệ nhân tạo có khả năng tạo ra nhiều loại nội dung đa dạng, bao gồm: văn bản, hình ảnh, âm thanh. Sự quan tâm gần đây từ người dùng đối với GenAI bắt nguồn từ lợi thế của các giao diện mới cũng như tính năng cho phép tạo nội dung chất lượng cao trong chốc lát.
Công nghệ AI tạo sinh đang đóng vai trò quan trọng trong cuộc cách mạng 4.0 (Nguồn: Bizfly Cloud)
Dù công nghệ này đã xuất hiện từ những năm 1960 với các chatbot, nhưng cột mốc quan trọng đến vào năm 2014 khi Mạng Đối Nghịch Tạo Sinh (GAN) được giới thiệu, cho phép tạo ra hình ảnh, video và âm thanh chân thực. GenAI mở ra nhiều cơ hội, như lồng tiếng cho phim và sản xuất nội dung giáo dục, nhưng cũng đặt ra những lo ngại về deepfake và các cuộc tấn công an ninh mạng.
Các trường hợp sử dụng của Generative AI:
GenAI có thể được áp dụng trong nhiều trường hợp để tạo ra hầu như bất kỳ loại nội dung nào. Công nghệ này đang trở nên dễ tiếp cận hơn đối với người dùng nhờ các đột phá tiên tiến như GPT, có thể được điều chỉnh cho các ứng dụng khác nhau. Một số trường hợp sử dụng của AI tạo sinh bao gồm:
- Ứng dụng Chatbot trong CSKH và tư vấn kỹ thuật.
- Sử dụng deepfake để giả mạo người hoặc thậm chí là các cá nhân cụ thể.
- Viết phản hồi email, hồ sơ hẹn hò, sơ yếu lý lịch và luận văn.
- Tạo ra các tác phẩm nghệ thuật chân thực theo phong cách cụ thể.
- Ứng dụng trong sinh học. Ví dụ như: đề xuất các hợp chất thuốc mới để thử nghiệm.
- Thiết kế sản phẩm vật lý.
- Tối ưu hóa thiết kế chip mới.
- Viết nhạc theo phong cách hoặc giai điệu cụ thể.
2. Ưu điểm và hạn chế của GenAI
Bức tranh tổng thể về ưu, nhược điểm của GenAI đối với người dùng (Nguồn: VnEconomy)
GenAI, cũng giống như bất kỳ công nghệ nào khác, đều có những ưu và nhược điểm riêng. Dưới đây là một số ưu điểm và hạn chế chính của GenAI:
Ưu điểm của GenAI:
- Tạo nội dung sáng tạo:
GenAI có thể tạo ra nội dung gốc và sáng tạo đa dạng nội dung về nghệ thuật, âm nhạc và văn bản, mang lại nhiều lợi ích cho các nghệ sĩ và nhà sáng tạo nội dung.
- Tổng hợp và tăng cường dữ liệu:
GenAI có thể tạo ra dữ liệu tổng hợp, có giá trị cho việc huấn luyện các mô hình học máy khi dữ liệu thực hạn chế hoặc đắt đỏ để thu thập.
- Tự động hóa và hiệu quả:
AI tạo sinh có thể tự động hóa các công việc lặp đi lặp lại, giảm bớt công sức thủ công và tăng hiệu quả trong nhiều ngành công nghiệp.
- Giải quyết vấn đề và có tính đổi mới:
Các mô hình AI tạo sinh có thể hỗ trợ giải quyết vấn đề và đổi mới bằng cách tạo ra các ý tưởng và giải pháp mới. Không những vậy, chúng có thể cung cấp các góc nhìn mới lạ.
Nhược điểm của GenAI:
- Chất lượng nội dung:
Nội dung do các mô hình AI tạo sinh có thể bị nghi ngờ về chất lượng, do thiếu hiểu biết về thuật toán cơ bản hoặc hạn chế trong khả năng tạo ra nội dung chất lượng cao.
- Thiên kiến xã hội:
Các mô hình AI tổng quát có thể được đào tạo trên dữ liệu sai lệch, dẫn đến việc sản xuất nội dung không chính xác, duy trì những định kiến có hại và kéo dài sự bất bình đẳng xã hội.
- Thiếu sự kiểm soát:
Khi mô hình AI đã được đào tạo, việc kiểm soát nội dung mà nó tạo ra trở nên thách thức. Điều này có thể dẫn đến việc phát sinh nội dung không phù hợp hoặc có hại, ảnh hưởng tiêu cực đến cá nhân và xã hội.
- Vấn đề bản quyền và sở hữu trí tuệ:
Có nhiều lo ngại về quyền sở hữu và kiểm soát nội dung được tạo ra, đặc biệt trong các ngành công nghiệp sáng tạo, nơi quyền sở hữu này có thể tạo ra tác động tài chính đáng kể.
3. Cách GenAI quản trị rủi ro trong ngành Tài Chính- Ngân hàng
Để tận dụng triệt để tính năng của GenAI, đừng quên chú ý đến những hạn chế (Nguồn: Học Viện Quản Lý PACE)
GenAI đang cách mạng hóa quản lý rủi ro trong ngành tài chính ngân hàng nhờ vào khả năng phân tích dữ liệu mạnh mẽ. Với các thuật toán học máy tiên tiến, GenAI có thể phân tích khối lượng lớn dữ liệu giao dịch để dự đoán các rủi ro tiềm ẩn, chẳng hạn như gian lận tài chính và biến động thị trường bất thường.
- Đánh giá rủi ro tín dụng: GenAI cải thiện việc đánh giá tín dụng bằng cách phân tích dữ liệu tài chính và lịch sử tín dụng của khách hàng, từ đó dự đoán khả năng vỡ nợ.
- Tuân thủ quy định: GenAI giúp theo dõi và đảm bảo tuân thủ các quy định tài chính, giảm thiểu nguy cơ bị xử phạt.
- Tối ưu hóa kiểm soát: GenAI tự động hóa quy trình kiểm soát nội bộ, phát hiện và xử lý lỗi nhanh chóng, nâng cao hiệu quả và bảo mật trong ngân hàng.
4. Vấn đề đạo đức khi sử dụng GenAI
GenAI mở ra nhiều cơ hội và thách thức đi kèm (Nguồn: Unite.AI)
- Tác động đến việc ra quyết định
Mặc dù Generative AI có khả năng mang lại những quyết định được cá nhân hóa nhưng cũng đồng thời hạn chế sự ảnh hưởng của người dùng đối với các quan điểm có tính đa dạng.
Hơn nữa, GenAI có thể ảnh hưởng đến quyền ra quyết định thông qua các kỹ thuật thuyết phục và quảng cáo nhắm mục tiêu. Ví dụ, những quảng cáo được tạo ra có thể tác động đến cảm xúc của người dùng, khiến họ đưa ra những quyết định nhất định.
- Lừa đảo trong xã hội
Trong các cuộc vụ lừa đảo xã hội, những kẻ lừa đảo có thể dễ dàng thực hiện hành vi phạm tội thông qua khai thác dữ liệu hoặc tài nguyên của người khác. GenAI vô hình chung góp phần tăng tính nhức nhối của các cuộc tấn công này.
Vì chúng có khả năng soạn thảo các thông điệp một cách tinh vi để đánh lừa người dùng, dẫn đến những hành động không đạo đức. Chẳng hạn, GenAI dễ dàng tạo ra các email lừa đảo làm lộ thông tin nhạy cảm của người dùng. Hoặc sử dụng deepfake để lừa đảo người dùng ngân hàng một cách tinh vi.
- Sự lạm dụng GenAI
Generative AI được coi là công nghệ thế hệ tiếp theo có khả năng cách mạng hóa thế giới kỹ thuật số trên nhiều phương diện, bao gồm khả năng tạo nội dung. Công nghệ này cho phép người dùng quản lý nội dung một cách hiệu quả với ít nỗ lực hơn. Khi GenAI ngày càng trở nên tiên tiến và tiệp cận hơn với trí thông minh con người, nó có thể dẫn đến việc lạm dụng và gây ra những rủi ro đáng kể.
5. Đề xuất giải pháp đề phòng rủi ro khi sử dụng GenAI
Những giải pháp cụ thể theo BAP IT (Nguồn: World Aviation Festival)
Dưới đây sẽ là các giải pháp ngăn chặn những rủi ro có thể xuất hiện khi sử dụng GenAI dựa theo kinh nghiệm và sự tham khảo của BAP IT:
- Triển khai hệ thống lọc email hiệu quả có khả năng phát hiện và chặn các email lừa đảo.
- Sử dụng thuật toán phát hiện để nhận diện nội dung deepfake và thúc đẩy việc hiểu biết về truyền thông kỹ thuật số, giúp người dùng phân biệt giữa nội dung thực và nội dung AI.
- Thiết lập các cơ chế xác thực và kiểm soát truy cập chặt chẽ để ngăn ngừa việc truy cập trái phép vào dữ liệu đào tạo.
- Giới hạn quyền truy cập dữ liệu cho các công nghệ này và áp dụng các kỹ thuật mã hóa cùng với ẩn danh hóa dữ liệu để bảo vệ thông tin nhạy cảm.
- Sử dụng hệ thống quản lý quyền kỹ thuật số (DRM) và các kỹ thuật đóng dấu bản quyền để bảo vệ sở hữu trí tuệ.
- Theo dõi việc sử dụng công nghệ GenAI và thực hiện các chính sách sử dụng hợp lý để ngăn chặn việc lạm dụng.
- Thúc đẩy kiến thức về công nghệ số để giúp người dùng đánh giá chính xác thông tin mà họ tiếp nhận.
6. Kết luận
Tóm lại, theo BAP IT, GenAI có khả năng cách mạng hóa hầu hết mọi ngành công nghiệp với các tính năng độc đáo và tiên tiến. Tuy nhiên, công nghệ tiên tiến này đi kèm với một số rủi ro về mặt đạo đức mà công ty có thể gặp phải. Do đó, mọi tổ chức phải ưu tiên cân nhắc kỹ càng và có phương án sử dụng khoa học, phù hợp.
Trong tương lai, việc ứng dụng GenAI sẽ giúp các doanh nghiệp quản trị rủi ro hiệu quả, tăng năng suất lao động, ứng dụng rộng rãi các công nghệ trong doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.
